Ορφέας

Μυθολογικός ποιητής στον οποίο, για θρησκευτικούς λόγους (ορφισμός), αποδιδόταν ένας μεγάλος αριθμός ποιημάτων διαφόρων εποχών και διαφόρων δημιουργών. Θεωρούνταν επίσης διονυσιακή μορφή και ήταν μάντης. Ο μύθος ανέφερε ότι ο O., ένας ποιητής από τη Θράκη, που είχε λάβει μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, κατέβηκε στον Άδη για να ξαναβρεί την αγαπημένη του Ευρυδίκη που πέθανε από δάγκωμα φιδιού. Εκεί, με τα τραγούδια του κατέκτησε τις θεότητες του Κάτω Κόσμου που του επέτρεψαν να ξαναπάρει μαζί του την Ευρυδίκη, με τον όρο ότι δεν θα γυρνούσε να την κοιτάξει πριν φτάσει στην επιφάνεια της Γης. Αλλά ο Ο. δεν μπόρεσε vα αντισταθεί και γύρισε να τη δει. Έτσι η Ευρυδίκη επέστρεψε οριστικά πλέον στον κόσμο των νεκρών. Για τον θάνατο του Ο. υπάρχουν πολλές εκδοχές. Σύμφωνα με τις περισσότερες, τον σκότωσαν και τον τεμάχισαν γυναίκες που είχαν καταληφθεί από βακχική μανία, πέταξαν το κεφάλι του και αυτό έφτασε, ταξιδεύοντας στη θάλασσα, στη Λέσβο. Στη διήγηση αυτοί οι εθνολόγοι βρίσκουν απήχηση μαγικών τελετουργιών με ευκτηριακή σκοπιμότητα (συμβολική θανάτωση της παλιάς χρονιάς, για να προκληθεί ο αίσιος ερχομός της νέας). Ο φόνος του Ορφέα από γυναίκες της Θράκης, παράσταση σε αττική λευκή κύλικα που χρονολογείται το 470 -460 π.Χ. εξαίρετο έργο του αγγειογράφου Πιστοξένη. (Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο). Ο «Ορφέας και τα ζώα», ρωμαϊκό ψηφιδωτό, που βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο του Παλέρμο, μια από τις συνθέσεις που έχει εμπνεύσει ο μυθικός ποιητής.